Wydawca treści
Ochrona lasu
Ochrona lasu jest ściśle powiązana z gospodarką leśną a jej celem jest eliminowanie lub ograniczenie zagrożeń wpływających negatywnie na osiągnięcie efektu ekonomicznego charakterze produkcji surowca drzewnego w maksymalnej jego ilości z zagwarantowaniem najwyższej jakości pozyskanych sortymentów.
Lasy Nadleśnictwa Zawadzkie należą do 2-giej strefy lasów mało odpornych wg stref zagrożenia lasów polskich ( M. Numberg „ O zdrowotności naszych lasów" PWRiL W-wa 1951) przy 3-stopniowej skali stref zdrowotności. W. Koehler w „Hylopatycznej charakterystyce klasów Polski" (PWRiL W-wa 1971) umieścił lasy Nadleśnictwa wg elementów oceny stanu zdrowotnego lasów w 3 stopniowej skali, w pierwszej strefie największego zagrożenia przez szkodniki pierwotne i wtórne, uznając za główne czynniki chorobotwórcze: osnuję gwiaździstą, borecznika sosnowego, brudnicę mniszkę, poprocha cetyniaka, cetyńca większego i mniejszego, strzygonię choinówkę i skośnika tuzinka, przypłaszczka granatka a także zwójkę sosnóweczkę i ścigi. Stan zdrowotny i sanitarny lasów Nadleśnictwa w minionych latach na ogół nie był zadowalający. Było to spowodowane wieloma czynnikami chorobotwórczymi, często nakładającymi się na siebie i występującymi jako choroby kompleksowe. Jest to dziedzina wiedzy leśnej oraz działalności leśnika mająca na celu zabezpieczenie lasu przed szkodliwym oddziaływaniem czynników. Do czynników tych można zaliczyć zarówno czynniki abiotyczne jak i biotyczne oraz antropogeniczne. Z czynników abiotycznych należy wymienić wieloletnie susze i związane z nimi obniżenie poziomu wód gruntowych, huragany i okiść śniegową.
Ważniejsze szkody spowodowane w drzewostanach Nadleśnictwa Zawadzkie przez czynniki abiotyczne i antropogeniczne
|
Data |
Rodzaj czynnika |
Lokalizacja i wielkość strat w m3 , ha |
|
27.07.1777 |
huragan |
zniszczony „las dębowy" ciągnący się na szerokość trzech mili (1 mila – 7,5 km) a na długości półtorej mili został powalony przez szalejącą wichurę – obręb Kielcza |
|
1857 |
susza |
brak danych |
|
1868 |
huragan |
2 mln m3 drewna (400 tys. ha) kiść Rejencji Opolskiej |
|
4-16.04.1903 |
okiść |
opad śniegu zakrył stojące budynki ,a topniejące śniegi spowodowały gwałtowną powódź . 5 mln m3 drewna na Śląsku |
|
1922 |
pożar |
około 800 ha w obrębie Kolonowskie |
|
1929 |
pożar |
uległo spaleniu w ciągu 2 godzin około 2000 ha lasu w obrębie Kolonowskie od iskry parowozu |
|
1946 |
huragan |
powstały wiatrołomy 250 000 m3 drewna |
|
1951 |
okiść |
śniegołomy o masie 100 000 m3 drewna na terenie całego Nadleśnictwa |
|
1952 |
huragan |
brak danych |
|
1960 |
huragan |
wiatrołomy około 18 000 m3 drewna |
|
17.03.1971 |
pożar |
uległo spaleniu 109 ha w leśnictwie Żędowice obręb Kielcza |
|
06-07-1976 |
pożar |
23 ha w leśnictwie Zarzecze obręb Kielcza |
|
13-06-1977 |
pożar |
17 ha w leśnictwie Piotrowina - obręb Kolonowskie |
|
09.1979 |
okiść |
śniegołomy na terenie całego Nadleśnictwa około 100 000 m3 drewna w szczególności w obrębie Kielcza i Kolonowskie |
|
1980 |
huragan |
wiatrołomy około 20 000 m3 drewna |
|
29-03-1980 |
pożar |
40 ha w leśnictwie Haraszowskie obręb Kolonowskie |
|
02.09.1983 |
pożar |
62 ha w leśnictwie Żędowice, Świerkle – obręb Kielcza |
|
06-05-1986 |
pożar |
122 ha w leśnictwie Fosowskie, Myślina – obręb Kolonowskie |
|
02.03.1990 |
huragan |
wiatrołomy w całym Nadleśnictwie w ilości powyżej 50 000 m3 drewna |
|
03.04.1990 |
pożar |
14 ha uległo spaleniu w leśnictwie Mosty obręb Zawadzkie |
|
08-1990 |
huragan |
wiatrołomy w całym Nadleśnictwie około 10 tyś. m3 drewna |
|
15-03-1995 |
pożar |
28 ha w leśnictwie Jaźwin – obręb Zawadzkie |
|
28-03-1997 |
huragan |
wiatrołomy w całym Nadleśnictwie ok. 4300 m3 |
|
11-04-1997 |
huragan |
wiatrołomy w całym Nadleśnictwie ok. 1100 m3 |
|
30-06-1997 |
huragan |
wiatrołomy w całym Nadleśnictwie ok. 900 m3 |
|
07-1997 |
powódź |
5140 ha zalanych upraw młodników i drzewostanów na terenie całego Nadleśnictwa |
|
maj 2000 |
mrozy susza |
uprawy - 78 ha , szkółka - 106 arów uprawy 23 ha , których wielkość wzrasta z powodu postępującej suszy |
|
27-29.X.2002 |
Silne wiatry |
30 tys. m3 wiatrowałów |
|
wiosna 2003 |
susza |
Przewidywane zwiększenie wydzielania posuszu oraz szkody w uprawach w 2004 – 2005r., |
|
14 i 29 VIII 2003 |
huragan |
87 tys. m3 wiatrołomów i wiatrowałów na powierzchni ogólnej 5215 ha |
|
09.11.2004 |
huragan |
uszkodził drzewostany na masę około 21 tyś. m3 drewna (dane z inwentaryzacji) |
|
1-9.01.2006 |
okiść |
uszkodziła drzewostany starsze o masie zinwentaryzowanej na około 2.5 tyś. m3 i młodniki na powierzchni 22.83 ha |
|
18-21.01.2007 |
Huragan „Cyryl" |
uszkodził drzewostany na szacunkową masę 4 tys. m3 |
|
kwiecień, maj 2007 |
susza |
susza w miesiącach kwiecień, maj powoduje dotkliwe szkody przede wszystkim w uprawach |
|
14-17.08.2008 |
burze z silnymi wiatrami |
na terenie Nadleśnictwa Zawadzkie spowodowały pojedyncze wywały, najbardziej ucierpiało leśnictwo Kielcza, gdzie w wyniku wiatrowałów uszkodzeniu uległo 1.45ha lasu i szacunkowa masa 375 m3 . W okolicach Sierakowic i Błotnicy Strzeleckiej przeszła trąbą powietrzna |
|
maj 2009 |
przymrozki późne |
spowodowały uszkodzenia tegorocznych przyrostów na powierzchni zredukowanej wynoszącej w uprawach 115.35ha, w młodnikach na pow. 36.27ha |
|
9.01.2010 |
okiść |
uszkodzeniu uległy młodniki na powierzchni zredukowanej 22.58ha, drzewostany starsze na pow. zr. 4.50ha oraz szacunkowa masa około 30 tys. m3 |
|
18-21.05.2010 |
powódź |
podtopieniu uległy uprawy na pow. 378ha, młodniki na pow. 590ha i drzewostany starsze na pow. 4760ha. |
|
17-18.05.2012 |
przymrozki późne |
uszkodzeniu uległy tegoroczne przyrosty gatunków takich jak: Db, Bk, Md, Św, Jd, Jw. na pow. 718,78 ha |
|
maj-czerwiec 2013 |
intensywne opady deszczu |
Brak strat w drzewostanie |
|
Straty w infrastrukturze: uszkodzonych zostało 6 mostków, 60 szt przepustów, 11 km dróg leśnych oraz 48 mb grobli, podtopieniu uległy 3 budynki gospodarcze i 1 budynek mieszkalny. Straty łącznie oszacowano na 651 tys. zł |
||
|
04-06.05.2014 |
przymrozki późne |
uszkodzenia tegorocznych przyrostów na DB, BK, Md, Jd, Św, gat. biocenotyczne na pow. 152,30 ha |
Drzewostany Nadleśnictwa Zawadzkie narażone są na skutki wahania wód w glebie, którą w przeważającej większości tworzą piaski polodowcowe, szybko ulegające zalaniu i równie szybko przesychające. Są to zarówno szkody powodowane przez nadmiar wody – podtopienia jak i jej niedobór - susze. Nasilone zjawisko nadmiaru wody w ostatnich kilku dziesięcioleciach obserwowane było jako powodzie.
W roku 1997 w miesiącu lipcu na skutek długotrwałych opadów deszczu wody rzeki Mała Panew oraz mniejszych cieków i rowów wystąpiły z brzegów, powodując zalanie i podtopienie drzewostanów położonych w sąsiedzie rzeki w leśnictwach: Świerkle, Piotrowina, Dębie i Haraszowskie. W tym czasie zostały również przerwane groble piętrzące wodę na stawach Pluderskich nr 3 i 4, które odbudowano w 2001r. Historia powtórzyła się wiosną 2010 roku, gdzie na skutek intensywnych opadów deszczu w dniach 18-19 maja podtopieniu uległy tereny leśne na powierzchni ponad 5 tys. ha, uszkodzeniu uległy drogi na odcinku ok. 3 km, 2 mosty, 40 przepustów, zamulonych zostało 13,2 km rowów, a ponadto przerwaniu uległy groble na stawach Pluderskich nr 2 i 3.
Poważne skutki gospodarcze mają również susze występujące w okresie wiosny i lata. Na przestrzeni ostatnich 10 lat corocznie rejestrowane są szkody od suszy, a najdotkliwsze ich działanie odnotowano w latach 2005, 2007 i 2009 w uprawach leśnych, gdzie na skutek niedoboru wody doszło do zamierania sadzonek.
Zjawiskiem powtarzającym się rokrocznie z różnym nasileniem są przymrozki późne.
|
Rok |
Rodzaj szkodnika |
Powierzchnia zagrożenia w ha |
Lokalizacja |
Wielkość pow. objętej zabiegiem chemicznym w ha |
|
|
1929-1931 |
strzygonia choinówka |
około 1000 |
obręb |
Kielcza |
- |
|
1947-1951 |
brudnica mniszka |
2500 5000 2000 |
obręb obręb obręb |
Zawadzkie Kielcza Kolonowskie |
- |
|
1947-1952 |
osnuja gwiaździsta |
1500 2000 1200 |
obręb obręb obręb |
Kielcza Kolonowskie Zawadzkie |
1362 ha/1951 - 600 ha/1952 |
|
1951-1955 |
przypłaszczek granatek |
1000 3000 1000 |
obręb obręb obręb |
Kolonowskie Zawadzkie Kielcza |
- |
|
1958 |
borecznik sosnowiec |
150 |
obręb |
Zawadzkie |
- |
|
1959 |
borecznik sosnowiec |
4200 3400 2200 |
obręb obręb obręb |
Kolonowskie Zawadzkie Kielcza |
909 ha 816 ha - |
|
1973-1974 |
brudnica mniszka |
500 |
obręb |
Kielcza |
- |
|
1975 |
borecznik sosnowiec |
100 |
obręb |
Kielcza |
100 ha |
|
1984 |
osnuja gwiaździsta |
334 |
obręb obręb |
Kielcza Zawadzkie |
334 ha |
|
1991 |
osnuja gwiaździsta |
200 |
obręb obręb |
Kielcza Zawadzkie |
200 ha |
|
1993 |
osnuja gwiaździsta |
100 |
obręb |
Kielcza |
100 ha |
|
1994 |
osnuja gwiaździsta |
394 |
obręb obręb |
Kielcza Zawadzkie |
394 ha |
|
1995 |
osnuja gwiaździsta |
50 |
obręb |
Kielcza |
50 ha |
|
1996 |
osnuja gwiaździsta |
210 |
obręb obręb |
Kielcza 34 ha Zawadzkie 176 ha |
wielkość pow. objętej zabiegiem chem. 210 ha |
|
1997 |
szkody grzybowe Cylindrocarpon sp. w uprawach leśnych i szkółce powstałe po przemarznięciu systemów korzeniowych |
82 ha w uprawach 1 ha w szkółce oraz 360 tyś. wydołowanych sadzonek |
wszystkie leśnictwa oraz szkółka leśna |
- |
|
|
2002 |
osnuja gwiaździsta |
100,44 |
Leśnictwo Kielcza, Kolonowskie |
61,00 |
|
|
2003 |
osnuja gwiaździsta |
56,00 |
Leśnictwo Kielcza, Kolonowskie, |
30,00 |
|
|
2004 |
osnuja gwiaździsta |
155,00 |
Leśnictwo Kielcza, Kolonowskie, Zarzecze |
40,00 |
|
|
2005 |
osnuja gwiaździsta |
269 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
32 |
|
|
brudnica mniszka |
144 |
Leśnictwo Kolonowskie |
0 |
||
|
2006 |
osnuja gwiaździsta |
25 |
Leśnictwo Krupski Młyn |
3 |
|
|
brudnica mniszka |
48 |
Leśnictwo Kolonowskie |
0 |
||
|
2007 |
osnuja gwiaździsta |
98 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
15 |
|
|
2008 |
osnuja gwiaździsta |
58 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
0 |
|
|
2009 |
osnuja gwiaździsta |
136 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
82 |
|
|
borecznik sosnowiec |
47 |
Leśnictwo Wierchlesie, Rytwiny |
0 |
||
|
2010 |
osnuja gwiaździsta |
212 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
76 |
|
|
borecznik sosnowiec |
308 |
Leśnictwo Wierchlesie, Rytwiny, Mosty |
295 |
||
|
2011 |
osnuja gwiaździsta |
220,40 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
122 |
|
|
borecznik sosnowiec |
249,41 |
Leśnictwo :Rytwiny, Mosty, Wierchlesie |
0 |
||
|
2012 |
osnuja gwiaździsta |
227,36 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze |
42 |
|
|
borecznik sosnowiec |
207,70 |
Leśnictwo :Rytwiny, Mosty, Wierchlesie |
0 |
||
|
2013 |
osnuja gwiaździsta |
194,58 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze, Mosty |
124 |
|
|
borecznik sosnowiec |
137,67 |
Leśnictwo :Rytwiny, Mosty, Wierchlesie |
0 |
||
|
2014 |
osnuja gwiaździsta |
347,19 |
Leśnictwo Krupski Młyn, Zarzecze, Mosty, Łaziska |
273 |
|
|
borecznik sosnowiec |
86,08 |
Leśnictwo Mosty, Rytwiny |
0 |
||
Ne terenie Nadleśnictwa Zawadzkie osnuja gwiaździsta występuje w trzech ogniskach gradacyjnych w leśnictwach: Kolejka oddz. 21-22, 43-44, 29-31, Zarzecze i Krupski Młyn oddz.27-32, 64-69, Mosty oddz. 201-205. Od roku 2004 chemiczne zwalczanie osnui gwiaździstej z powietrza prowadzone jest w leśnictwach Krupski Młyn i Zarzecze. Przyczyną niskiej skuteczności zwalczania tego szkodnika w ostatnich latach jest najprawdopodobniej stosowanie Rimonu w niskiej dawce.
W roku 2007 z uwagi na niewielką powierzchnię pola zabiegowego zwalczanie osnui gwiaździstej na terenie leśnictwa Krupski Młyn przeprowadzono z ziemi za pomocą zamgławiacza pulsFOG K-22G.
Ponowne wzmożone występowanie boreczników sosnowych, a w szczególności borecznika kapryśnego obserwowane jest od 2009 roku początkowo w leśnictwie Rytwiny, obecnie ognisko gradacyjne obejmuje również leśnictwa Wierchlesie i Mosty.
W roku 2010 prowadzono zwalczanie chemiczne za pomocą samolotu na powierzchni 295 ha przy użyciu preparatu Rimon.
Brudnica mniszka to groźny szkodnik drzewostanów sosnowych, którego monitorowanie prowadzone jest corocznie metodą „patrolowania" drzewostanów na przełomie lipca i sierpnia. W roku 2006 w leśnictwie Kolonowskie na powierzchni 48 ha wykazano występowanie szkodnika w stanie ostrzegawczym, jednakże po przeprowadzeniu wiosennej kontroli wylęgu gąsienic od zwalczania chemicznego odstąpiono.
Szkodniki upraw
Szeliniak sosnowiec to do niedawna jeden z najgroźniejszych szkodników sosny w uprawach leśnych. Nasilenie jego występowania obserwowano latach 2002-2006, gdzie chemicznym zwalczaniem tego groźnego szkodnika objęta była powierzchnia do 20 ha. Ponadto ograniczanie występowania szeliniaka prowadzono za pomocą pułapek klasycznych na powierzchni do 190 ha. Obecnie, w związku ze zmianą podejścia do odnawiania upraw poprzez wprowadzenie przelegiwania zrębów, szeliniak nie zagraża trwałości upraw leśnych.
Szkodniki wtórne
Do najważniejszych szkodników wtórnych drzewostanów starszych klas wieku należą przypłaszczek granatek i cetyńce, a w drzewostanach młodszych smoliki. Rytownik pospolity z uwagi na wyraźne ustąpienie świerka jest obecnie szkodnikiem bez większego znaczenia.
Wzmożone występowanie przypłaszczka granatka obserwowane było w roku 2005 i 2006 po klęsce wiatrowałowej z roku 2003. W tym czasie na terenie Nadleśnictwa pozyskiwano do 8 tys. m3 drewna sanitarnego zasiedlonego.
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się stałe i wyraźne obniżenie odporności biologicznej drzew, co związane jest z wzrastającymi w poprzednim okresie zanieczyszczeniami powietrza i gleby, zmianą stosunków wodnych i długotrwałymi suszami.
Większość z tych zjawisk dotyczyła drzewostanów świerkowych, których zdrowotność i naturalna odporność obniżyła się najbardziej ze względu na zmiany klimatyczne i zanieczyszczenia przemysłowe. Z tego względu nastąpił rozwój szkodników wtórnych takich jak: kornik drukarz, rytownik pospolity, czterooczak świerkowiec, tzw. producentów posuszu świerkowego. W byłym obrębie leśnym Zawadzkie udział świerka zmalał w ciągu ostatnich 50-u lat z 17 % do 2 % obecnie.
Choroby grzybowe
Na terenach leśnych Nadleśnictwa Zawadzkie na powierzchni około 300 ha stwierdzono na podstawie objawów typowych, jakimi są owocniki oraz zamierania drzewek, występowanie groźnego patogenna grzybowe z rodzaju Armillaria (opieńki). Największe znaczenie obecność grzyba ma w uprawach leśnych i młodnikach, gdzie powoduje obumieranie drzewek na znacznych powierzchniach.
Nie bez znaczenia pozostają tu również patogeny grzybowe powodujące choroby takie jak: osutki sosny, zamieranie pędów sosny, skrętak sosny, mączniak dębu, których obecność wpływa na osłabienie zdrowotności drzewostanów. Do chorób kompleksowych drzewostanów zaliczyć należy zamieranie jesionów i dębów, które możemy obserwować w postaci utraty aparatu asymilacyjnego, obumierania gałęzi a w konsekwencji zamieranie drzew.
Szkody od zwierząt
Duży wpływ na udatność i jakość odnowień mają uszkodzenia upraw i młodników powodowane przez zwierzynę płową tj. w szczególności jeleń, daniel. Działania zapobiegające szkodom podejmowane w nadleśnictwie sprowadzają się do koordynowania regulacji stanu ilościowego oraz struktury populacji zwierzyny, urozmaicania ekosystemów leśnych w kierunku zapewnienia większej bazy żerowej dla zwierzyny płowej i zabezpieczania upraw repelentami (preparatami odstraszającymi, nietrującymi) oraz grodzeniami upraw na powierzchni około 50-80 ha rocznie. Do niedawna stosowane były zabezpieczenie indywidualne sadzonek w postaci palikowania, zakładania osłonek czy pakułowania, od których obecnie odstąpiono z uwagi na małą skuteczność tych zabiegów.
Ogrodzeniami chronione są nie tylko takie gatunki jak dąb czy buk, ale również sosna, uznawana za gatunek znoszący zgryzanie i spałowanie. Zabezpieczanie mechaniczne w postaci ogrodzeń i chemiczne za pomocą repelentów wymaga dużych nakładów finansowych na ochronę lasu przed zwierzyną.
Analizując inwentaryzację zwierzyny łownej z ostatnich 9 lat obserwuje się znaczny wzrost jej liczebności, który ma przełożenie na wzrost powierzchni szkód w uprawach i młodnikach w przedziale powyżej 50%.
W drzewostanach Nadleśnictwa w ostatnim czasie obserwowane są również szkody wyrządzane przez bobry. W marcu 2011 r. została przeprowadzona na terenie Nadleśnictwa Zawadzkie inwentaryzacja szkód bobrowych w drzewostanach przyległych wzdłuż rzeki Mała Panew. Poniższe zdjęcia obrazują wielkość szkód.
